Sınav Kaygısı
Sınav Kaygısı
Sınav kaygısı, öğrenilen bilgilerin sınavda hatırlanmasına, etkili bir şekilde kullanılmasına engel olan kaygı durumudur. Başarıyı azaltan yoğun bir kaygı, endişe ve korku durumudur. Sınav kaygısı, öğrencilerin sınava yüklediği anlam, sınavla ilgili sahip olduğu şemalara bağlı olarak oluşabilir. Sınav kaygısı, öğrencinin kendisi ile doğrudan ilişkilidir. Öğrenci “sınav” kavramını hayatının neresine koyuyorsa ve “sınav” kavramını nasıl anlamlandırıyorsa; sınav kaygısı da direkt olarak bunlarla ilişkilendirilecektir.
Sınav kaygısının belirtileri nelerdir?
Sınav kaygısı kavramı öğrencinin kendisi ile doğrudan ilişkili olduğu için, her öğrencide görülebilecek belirtileri de farklıdır. Bununla birlikte ortak olarak sık sık görülebilen ve genel olarak nitelendirilebilen belirtileri aşağıdaki gibi listelemek mümkündür.
- Huzursuzluk durumu
- Sıkıntı içerisinde olma
- Değersizlik hissi
- Başarısız olacağı düşüncesinde olma
- Başarısızlık korkusu yaşama
- Endişe hali
- Dikkat bozukluğu durumu
- Ders çalışmaya, sınav konularını çalışmaya karşı duyulan isteksizlik
- Mide bulantısı sorunu yaşama
- Tedirgin hissetme durumu
- Kişilere karşı tahammülsüz davranma durumu
- İştahsızlık durumu, kilo kaybı gözlemlenmesi
- Aşırı yeme durumu, kilo artışı gözlemlenmesi
- Kalp ritminde ani düzensizlikler yaşama ve taşikardi sorunu ile karşı karşıya gelme
- Titreme hali
- Sosyal çevreden uzaklaşarak insanlarla zaman geçirmek yerine sürekli yalnız kalmayı tercih etme durumu
- Bayılacak gibi hissetme durumu
- Odaklanamama problemi, yoğunlaşma – konsantrasyon sorunu yaşama
- Kendine güvenmeme durumu – özgüven kaybı sorunu
- Yetersizlik hissi
- Sık sık idrara çıkma isteği
- Ağız içerisinde sık sık kuruluk hissi yaşama
- Terleme hali
- Uyku düzeninde ani değişiklikler – sürekli uyuma isteği veya uyuyamama durumu, kabus görme durumu
- Herhangi bir sebebe bağlı olmayan karın ağrısı yaşama durumu
Sınav kaygısının nedenleri nelerdir?
Sınav kaygısının nedenleri öğrenciden öğrenciye değişiklik gösterebilir. Mükemmeliyetçi olma, belirlenen hedeflerin ulaşılamayacak şekilde yüksek olması, anne ve babanın beklentilerinin ulaşılamayacak bir şekilde çocuğun kapasitesinden çok yüksek olması, anne ve babanın çocuğunu diğer sınav öğrencileri ile kıyaslaması, bir plana bağlı olmadan düzensiz bir şekilde çalışılması – programsız çalışma, başarısızlık korkusu ve buna bağlı olarak gelişen başarısız olma durumunda çevresindeki kişilerin yaşayacağı hayal kırıklıkları gibi etmenler sınav kaygısına neden olabilmektedir. Sınav kaygısına neden olan etmenler şu şekilde sıralanabilir:
- Yetersiz çalışma: Öğrenciler, sınava yeterince hazırlanmadıklarını veya konuları tam anlamadıklarını düşündüklerinde sınav kaygısı yaşayabilirler. Bu durumda öğrenciler, sınava girmekten kaçınmak veya ertelemek isteyebilirler.
- Aşırı beklenti: Öğrenciler, kendilerinden veya çevrelerinden (aile, öğretmen, arkadaş) gelen aşırı beklentilere maruz kaldıklarında sınav kaygısı yaşayabilirler. Bu durumda öğrenciler, başarısız olmaktan korkarak sınava giremez veya sınava girse bile performanslarını gösteremezler.
- Olumsuz düşünce: Öğrenciler, sınava ilişkin olumsuz düşüncelere sahip olduklarında sınav kaygısı yaşayabilirler. Örneğin, "Sınava giremezsem hayatım mahvolur.", "Sınava girdiğimde her şeyi unutacağım.", "Sınava giren herkes benden daha iyi." gibi düşünceler öğrencilerin sınav kaygısını artırabilir.
- Sınav ortamı: Öğrenciler, sınav ortamının fiziksel ve psikolojik koşullarından etkilendiklerinde sınav kaygısı yaşayabilirler. Örneğin, sınav salonunun çok sıcak veya soğuk olması, çok gürültülü veya sessiz olması, çok kalabalık veya boş olması, sınav görevlilerinin tutumu, diğer öğrencilerin davranışları gibi faktörler öğrencilerin sınav kaygısını tetikleyebilir.
Sınav kaygısı ile başa çıkmanın yolları nelerdir?
Sınav kaygısı yaşayan öğrenciler için hem kendileri hem de çevrelerindeki kişilerin yapabileceği bazı şeyler vardır. Bu yazıda sınav kaygısıyla başa çıkma yollarını, öğretmenlerin ve velilerin neler yapabileceğini anlatacağız.
Sınav kaygısıyla başa çıkma yollarını kısaca şu şekilde listeleyebiliriz:
- Sınava hazırlanırken planlı ve düzenli çalışmak. Sınava son anda çalışmak veya çok fazla çalışmak sınav kaygısını artırabilir. Sınava hazırlanırken belirli bir program yapmak, ara vermek, tekrar etmek ve eksik konuları tamamlamak önemlidir.
- Sınava girmeden önce rahatlamak. Sınava girmeden önce stresi azaltmak için nefes egzersizleri, gevşeme teknikleri veya hobilerle ilgilenmek faydalı olabilir. Sınava girmeden önce olumsuz düşüncelerden uzak durmak, kendine güvenmek ve olumlu telkinler yapmak da sınav kaygısını azaltmaya yardımcı olabilir.
- Sınava girerken dikkatli olmak. Sınava girerken sakin ve odaklanmış olmak önemlidir. Sınavda soruları dikkatlice okumak, zamanı iyi ayarlamak, zor soruları sona bırakmak ve cevap kağıdını doğru doldurmak sınav başarısını artırabilir.
- Sınava girdikten sonra değerlendirmek. Sınava girdikten sonra sınavın nasıl geçtiğini değerlendirmek, yapılan hataları tespit etmek ve gelecek sınavlar için ders çıkarmak faydalı olabilir. Ancak sınav sonucunu abartmak, kendini suçlamak veya başkalarıyla kıyaslamak sınav kaygısını artırabilir. Sınava girdikten sonra kendini ödüllendirmek, dinlenmek ve eğlenmek de önemlidir.
Sınav kaygısına karşı öğretmenler ne yapabilir?
Öğretmenler, öğrencilerin akademik başarısını ve psikolojik sağlığını etkileyen önemli bir rol oynarlar. Bu nedenle, öğrencilerde sınav kaygısını azaltmak için öğretmenlere düşen bazı görevler ve sorumluluklar vardır. Öğretmenlerin sınav kaygısına karşı yapabilecekleri bazı önerileri bu bölümde listeliyoruz:
- Sınavlara hazırlık sürecinde öğrencilere destek olun. Öğrencilerin dersleri anlamalarına, eksik konularını tamamlamalarına, çalışma planları yapmalarına ve zamanlarını iyi kullanmalarına yardımcı olun. Öğrencilerin sorularını cevaplayın, zorlandıkları noktalarda açıklama yapın, ek kaynaklar sunun.
- Sınavlara yakın zamanda öğrencilere moral verin. Öğrencilerin kendilerine güvenmelerini sağlayın, başarıya odaklanmalarını teşvik edin, olumsuz düşüncelerden uzak durmalarını önerin. Öğrencileri motive edici sözlerle cesaretlendirin, başarı hikayeleri anlatın, rol modeller gösterin.
- Sınavlarda adil ve objektif olun. Sınavların zorluk derecesini öğrencilerin seviyesine uygun ayarlayın, sınav sorularını net ve anlaşılır bir şekilde hazırlayın, sınav süresini yeterli tutun. Sınav esnasında öğrencilere saygılı davranın, baskı yapmayın, sakin olmalarını sağlayın. Sınav sonuçlarını hızlı ve doğru bir şekilde değerlendirin, geri bildirim verin.
- Sınav sonrasında öğrencilerle iletişim kurun. Öğrencilerin sınav deneyimlerini paylaşmalarına fırsat verin, duygu ve düşüncelerini dinleyin, anlayışlı olun. Öğrencilerin başarılarını takdir edin, eksikliklerini geliştirmeleri için yönlendirin, hatalarından ders çıkarmalarını sağlayın. Öğrencileri gelecek sınavlara hazırlayın, yeni hedefler belirleyin.
Özetle, öğretmenlerin sınav kaygısına karşı yapabilecekleri çok şey vardır. Öğretmenler, öğrencileri sadece bilgi veren değil, aynı zamanda onları destekleyen, yönlendiren ve geliştiren kişilerdir. Bu nedenle, öğretmenlerin sınav kaygısı konusunda duyarlı ve bilinçli olmaları gerekir. Sınav kaygısını aşmada bilinçli öğretmenlerin rolü yadsınamaz derecede önemlidir.
Velilerin Sınav Kaygısına Karşı Yapabilecekleri Şeyler:
Sınav kaygısı, öğrencilerin sınavlara girmeden önce veya sınav sırasında yaşadıkları yoğun endişe, korku ve stres durumudur. Sınav kaygısı öğrencilerin akademik başarılarını olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle, sınav kaygısıyla başa çıkmak hem öğrenciler hem de veliler için önemlidir. Veliler, çocuklarının sınav kaygısını azaltmak için aşağıdaki adımları izleyebilirler:
- Çocuklarınızın sınavlara hazırlanmalarına destek olun. Onlara yeterli zaman, uygun ortam ve gerekli malzemeleri sağlayın. Sınavlara çalışırken onları motive edin ve takdir edin. Sınavlara çalışmalarını baskı altına almayın veya eleştirmeyin.
- Çocuklarınızın sınavlara girmeden önce iyi beslenmelerine, yeterli uyumalarına ve düzenli egzersiz yapmalarına yardımcı olun. Bu şekilde fiziksel ve zihinsel sağlıklarını koruyabilirler. Sınav günü onlara hafif ve sağlıklı bir kahvaltı yapmalarını sağlayın. Sınav yerine erken gitmelerini ve trafik gibi stresli durumlardan kaçınmalarını önerin.
- Çocuklarınızın sınavlara girmeden önce rahatlamalarına yardımcı olun. Onlara güven verici ve olumlu mesajlar verin. Onları sakinleştirmek için nefes alma, gevşeme veya meditasyon gibi teknikleri öğretin veya uygulayın. Sınavlarda başarılı olmalarının tek kriter olmadığını, başka yetenekleri ve ilgi alanları olduğunu hatırlatın.
- Çocuklarınızın sınav sonuçlarına saygılı ve anlayışlı davranın. Sınav sonuçlarına göre onları yargılamayın veya karşılaştırmayın. Sınav sonuçlarının hayatlarının sonu olmadığını, başka fırsatlar bulabileceklerini vurgulayın. Sınav sonuçlarından memnun kalmadıkları takdirde onları teselli edin ve destekleyin. Sınav sonuçlarından memnun kaldıkları takdirde onları kutlayın ve ödüllendirin.
Veliler olarak, çocuklarınızın sınav kaygısıyla başa çıkmasına büyük katkı sağlayabilirsiniz. Onlara sevgi, ilgi ve güven vererek onların akademik başarılarını artırabilirsiniz. Unutmayın ki, sadece sınav sonuçları değil, çocuklarınızın mutlu ve sağlıklı olması da önemlidir.
Sınav Kaygısına Karşı PDR birimleri ne yapmalıdır?
Okullardaki PDR departmanları, sınav kaygısı yaşayan öğrenciler için birçok hizmet sunabilir. Öncelikle, öğrencilerin sınav kaygısı düzeylerini ölçmek için standart testler kullanabilirler. Bu testler, öğrencilerin sınav öncesi, sırası ve sonrasında yaşadıkları duygu ve düşünceleri değerlendirmeye yarar. Test sonuçlarına göre, sınav kaygısı yüksek olan öğrencileri belirleyip, onlara bireysel veya grupla psikolojik danışma hizmeti verebilirler. Psikolojik danışma sürecinde, öğrencilerin sınav kaygısının altında yatan nedenleri ortaya çıkarmak, olumsuz inanç ve beklentilerini değiştirmek, rahatlama teknikleri öğretmek, zaman yönetimi ve çalışma alışkanlıkları konusunda rehberlik etmek gibi amaçlar güdülebilir. Ayrıca, PDR departmanları, sınav kaygısıyla başa çıkma becerilerini geliştirmek için öğrencilere eğitim programları düzenleyebilir. Bu programlar, öğrencilere sınav stresini tanımak, olumlu düşünmek, nefes almak, gevşemek, motivasyonu artırmak gibi konularda bilgi ve beceri kazandırabilir.
Sınav kaygısıyla mücadelede okullardaki PDR departmanlarının önemli bir rolü vardır. Ancak, bu sorunun çözümünde sadece onlara yüklenmek doğru değildir. Sınav kaygısı, öğrencinin bireysel özellikleri, aile ortamı, okul iklimi ve toplumsal beklentiler gibi birçok faktörden etkilenen karmaşık bir olgudur. Bu nedenle, bu sorunu önlemek ve azaltmak için tüm paydaşların işbirliği içinde olması gerekir. Öğrencilerin kendilerine güvenmeleri, ailelerin destekleyici ve anlayışlı olmaları, öğretmenlerin ilgi ve saygı göstermeleri, okulların demokratik ve katılımcı bir ortam sağlamaları ve toplumun başarıyı tek bir kritere bağlamaması bu konuda atılması gereken adımlardır. Değerli öğrencilerimizin başarısı için her konuda olduğu gibi sınav kaygısına karşı verilen savaşta da işbirliği içerisinde çalışılması gerekmektedir.